Càn Lăng – Nơi an nghỉ của nữ đế Võ Tắc Thiên

Trong số ít những lăng tẩm đế vương Trung Hoa vẫn còn nguyên vẹn cho đến ngày nay thì nơi an nghỉ của Nữ đế Võ Tắc Thiên là một trong những lăng mộ sở hữu nhiều bí ẩn nhất, với gần 20 lượt xâm lăng trong hơn một thiên niên kỷ qua và không lần nào thành công. Ngày nay, người đời vẫn kể cho nhau nghe những giai thoại về “lời nguyền” của Càn Lăng – nơi an táng Võ Tắc Thiên cùng người chồng là Đường Cao Tông Lý Trị.

Càn lăng là một công trình kiến trúc thời nhà Đường (618–907) có vị trí tọa lạc tại huyện Càn, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc; nằm cách thành phố Tây An khoảng 85 km (53 mi) về phía tây bắc, tức kinh đô Trường An xưa của nhà Đường. Được xây dựng vào năm 686 (thi công bổ sung đến năm 706), công trình thuộc chuỗi phức hợp các lăng tẩm an táng hầu hết thành viên họ Lý, hoàng tộc nhà Đường. Đây là nơi an táng Hoàng đế Đường Cao Tông và vợ của ông, Võ Tắc Thiên, người đã soán ngôi nhà Đường và trở thành người phụ nữ trị vì duy nhất giữ ngôi Hoàng đế trong lịch sử Trung Quốc từ 690–705. Lăng tẩm nổi tiếng với nhiều pho tượng có niên đại nhà Đường được tạc dựng trên mặt đất và tranh tường vẽ tô điểm lên vách tường trong lòng đất tại các ngôi mộ. Bên cạnh gò đất mộ phần chính và mộ phần dưới lòng đất của Đường Cao Tông và Võ Tắc Thiên, còn có 17 ngôi mộ tùy tùng nhỏ hơn, hay còn gọi là mộ bồi táng. Hiện nay, chỉ năm ngôi mộ trong số này được giới khảo cổ khai quật, ba thuộc về thành viên hoàng tộc, một của tể tướng triều đình và một của tả giám môn vệ tướng quân. Năm 2012, Cục Di sản Văn hóa Thiểm Tây ra tuyên bố sẽ không có cuộc khai quật nào diễn ra trong ít nhất 50 năm.

Lăng tẩm bí ẩn nhất thế giới

Thời điểm xây lăng cũng là lúc đất nước thịnh trị, quốc thái dân an nên quy mô của lăng rất lớn. Mô phỏng theo thành Tràng An (kinh đô nhà Đường), kết cấu của Càn Lăng bao gồm hoàng thành, cung thành và ngoại quách. Đường trục chính của lăng theo hướng Nam – Bắc dài tới 4,9km. Chu vi cung thành là 19km, chu vi ngoại thành khoảng 130km và sân trong của lăng gồm 308 phòng. Quãng đường từ cổng lăng đi vào cửa hầm mộ dài 631m được lát đá lớn. Theo khảo sát khảo cổ, tổng diện tích lăng mộ khoảng 2,3 triệu mét vuông.

Sâu bên trong lăng mộ là tấm bia khổng lồ cao 7,5m, nặng gần 100 tấn, trên đó không ghi chữ nào, được gọi là “Vô tự bia”. Đối với tấm bia này, người đời còn nhiều tranh cãi về nguyên nhân tại sao Võ Tắc Thiên lại lập tấm bia không chữ đó. Song có 3 quan điểm chủ yếu như sau: Quan điểm thứ nhất cho rằng bản thân Võ Tắc Thiên là người công cao đức trọng, công lao của bà không thể nào ghi hết trên một tấm bia.

Bà cho rằng, mặc dù làm thân nữ nhi, nhưng Cao Tông là kẻ tầm thường, còn bà tài năng tuyệt đối hơn hẳn Cao Tông, hơn nữa trong thời gian bà chấp chính, xã hội an bình, nhân dân an cư lạc nghiệp, đây có thể coi là một chính tích to lớn của bà. Nhưng một điều đáng tiếc là, thời đó nhiều người coi Võ đế là kẻ đi ngược lại giang sơn xã tắc nhà Đường, rằng bà là kẻ phản nghịch nên đối với những công lao của bà, họ coi như không có. Chính vì thế, Võ Tắc Thiên lập tấm bia trống là hàm ý những công lao to lớn của bà để người đời sau tự kể ra và ghi chép lại.

Quan điểm thứ hai cho rằng Võ Tắc Thiên biết mình có tội lớn, thay vì để hậu thế cười chê chi bằng không chạm chữ nào lên bia. Có ý kiến cho rằng, sau khi Võ Tắc Thiên lập ra triều đại nhà Chu, trong lòng cảm thấy hổ thẹn bất an, chuyên tâm nghĩ rằng sau khi mình chết đi, giang sơn xã tắc sẽ trả về cho dân nhà Đường. Tuy nhiên, có những chuyện xảy ra trong quãng thời gian bà chấp chính khiến bà không có lòng tin vào điều đó, càng sợ người đời quở trách bà về tội cướp ngôi, thành ra bà để lại một tấm bia không chữ cũng là để tự mình chuộc lỗi.

Quan điểm thứ ba là Võ Tắc Thiên muốn để hậu thế bình xét cả cuộc đời của bà. Quan điểm này so với quan điểm trước hoàn toàn tương phản. Theo quan điểm này thì Võ Tắc Thiên rất tự hào về bản thân mình. Là người thuộc hàng nữ lưu không thể làm ngơ với việc tranh giành chính trị, hơn nữa bà còn đạt tới đỉnh cao của quyền lực.

Bà muốn người đời công bằng mà bình xét tài năng văn trị võ công của bà, và bà muốn công kích sự khẳng định của người con trai thứ ba Lý Hiển về bà là không khách quan, không công bằng. Chính vì xét thấy như vậy nên Võ Tắc Thiên muốn giao hết công tội cả đời mình cho người đời sau phán xét. Quan điểm thứ ba này so với các quan điểm khác đều rất có lý đến nỗi mà cho đến bây giờ vẫn chưa có gì chứng tỏ được quan điểm nào mới là chủ ý ban đầu của Võ Tắc Thiên.

Lăng mộ của Võ Tắc Thiên cũng ẩn chứa một bí ẩn mà đến nay chưa có lời giải đáp thoả đáng. Đó là đường vào lăng mộ có 61 bức tượng người, 32 bức tượng ở phía Tây và 29 bức tượng ở phía Đông. Tuy nhiên, đặc điểm chung của những bức tượng này là đều mất đầu nhưng lý do tại sao bị như vậy thì vẫn chưa rõ. Thông qua ghi chép lịch sử và trang phục của những bức tượng này thì đó được cho là quan chức của Tây Vực cũng như hoàng thân, sứ thần của các nước láng giềng. Vậy phần đầu của những bức tượng này đang ở đâu, lý do tại sao lại bị mất đầu như vậy?

Có người cho rằng trong cuộc nổi dậy của An Thạch, đạo quân nghĩ rằng những bức tượng đá này là một sự sỉ nhục với họ nên đã phá hủy chúng. Cũng có người tin rằng một dịch bệnh đã xảy ra vào thời nhà Minh, người dân cho rằng chính những bức tượng này đã gây ra nên mới phá hủy chúng. Mãi sau đó, một người dân sống trên núi Lương Sơn đang đi cuốc đất mới phát hiện một vật cứng, đào lên thì thấy một đầu người điêu khắc bằng đá, sau đó chính quyền kết luận đây chính là phần đầu trong số 61 bức tượng trong Càn Lăng.

Các nhà địa chất cho biết vào năm thứ 35 của triều đại nhà Minh (1556) từng có một trận động đất dữ dội, mạnh từ 8-11 độ richter xảy ra tại tỉnh Thiểm Tây. Chính vì thế, Càn Lăng cũng không tránh khỏi bị ảnh hưởng. Do cấu trúc không vững chắc, phần đầu của những bức tượng trên mới vỡ ra và lăn xuống dưới, bị chôn vùi trong đất cát. Cho đến nay, đây là lời giải thích hợp lý nhất về 61 bức tượng không đầu bên ngoài lăng mộ Võ Tắc Thiên.

Kho báu bên trong Càn Lăng

Vì Càn Lăng chưa được khai quật, nên có vô số đồn đoán về nó. Theo ước tính của giới nghiên cứu, với quy mô và tầm vóc của Càn Lăng, rất có thể số châu báu trong mộ sẽ lên tới con số 500 tấn. Thậm chí, nhiều khả năng tập Lan Đình Tự nổi tiếng của “thánh thủ” Vương Hy Chi cũng được cất giấu bên trong lăng mộ này.

Nhà văn hóa Quách Mạt Nhược tin rằng, chắc chắn trong lăng mộ sẽ có hàng vạn thư tịch, danh họa. Theo ông, không chừng sẽ tìm được 100 quyển Thùy Củng Tập và 10 cuốn Kim Luân Tập đã thất lạc của Võ Tắc Thiên, chỉ nghe tên, chưa ai được thấy. Theo sử sách, Đường Cao Tông là người rất yêu thích hội họa. Trước khi chết, ông yêu cầu đưa tất cả những bức họa ông thích vào Càn Lăng. Như vậy, có thể có một kho hội họa khổng lồ trong mộ.

Càn Lăng trường tồn cũng bởi mang trong mình lời nguyền chết chóc?

Xuất phát từ những giai thoại về kho báu khổng lồ bên trong Càn Lăng, nên lăng mộ này đã từng bị mộ tặc ghé thăm tới… 17 lần. Cuối thời nhà Đường, Hoàng Sào – lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa nông dân – đã huy động tới 40 vạn dân binh đào bới liên tục tại Càn Lăng với hy vọng lấy được của cải. Nhưng ngay cả khi đã đào tới hố sâu 40m vào lòng núi, nhóm người này vẫn phải tay trắng ra về.

Tương truyền rằng, ngôi mộ của Võ Tắc Thiên hợp táng cùng Cao Tông Lý Trị còn sở hữu lời nguyền chết chóc cho kẻ nào tới phá đám giấc ngủ ngàn thu của hai vị Hoàng đế. Theo đó, vào thời Ngũ Đại, thứ sử Diệu Châu là Ôn Đạo là một mộ tặc khét tiếng. Họ Ôn này từng có “thành tích” đào xới hơn 10 lăng mộ Đường triều, thu về cả kho tài châu báu. Ôn Đạo từng huy động tới 2 vạn người để khai quật Càn Lăng. Nhưng trong quá trình đào bới, thời tiết thường xuyên xảy ra mưa bão, sấm sét dữ dội. Đội nhân công cũng liên tục có người chết vì tai nạn, bệnh tật. Quá sợ hãi trước những điềm báo này, Ôn Đạo đã phải dừng ngay hành động xâm phạm khu lăng mộ của Nữ hoàng họ Võ.